De strijd van de bijen in de wintermaanden
Deze winter is onthuld dat bijna één op de vier bijenvolken de overlevingskamp heeft verloren, volgens een studie door de Bee Foundation. “Iedereen zou hierdoor verontrust moeten zijn, aangezien bijen het hart van ons ecosysteem vertegenwoordigen.”
Imker Sonne Copijn uit Groenekan heeft vorig jaar elf van haar dertien bijenkasten zien sterven. Deze winter was de situatie vergelijkbaar. “Ik begon de zomer met zes kasten, tegen nu is er slechts één over.”
Raadselachtige sterfte onder bijen
“Ik heb zoiets in 50 jaar nog nooit meegemaakt,” zegt Copijn, die tevens deel uitmaakt van het bestuur van de Bee Foundation. De massale bijensterfte heeft haar diep getroffen. “Het was afschuwelijk, ineens waren er 20.000 bijen dood in hun nest.”
Ze vermoedt dat de bijen binnenshuis zijn gestorven door zwakte. “Bijen sterven liever niet binnen, omdat dit hun nest vervuilt. Het kwam niet door een tekort aan voedsel; er was voldoende honing.”
Studie door imkers
Copijn heeft een enquête verdeeld om beter inzicht te krijgen en het mysterie te ontrafelen. Haar bevraging onder 140 imkers en 1.025 bijenkasten wees uit dat 56% ernstige verliezen leed. “Ik ben niet de enige die hiermee kampt. Ook ik ben niet de enige die zich afvraagt wat er precies aan de hand is.”
Vaak is de varroa mijt de schuldige, maar dit jaar lijkt dat niet het geval te zijn. Copijn gelooft dat zachte winters en droge zomers een rol spelen. “Droogte schaadt de levenskracht van de winterbijen. En in december was het zo mild dat de bijen begonnen met broeden, waardoor ze het net zo warm kregen als mensen, meer dan 35 graden. Maar als het ineens koud wordt, ze moeten extra energie gebruiken om warm te blijven, wat hen uitput.”
Vergiftigde honing
Copijn ontdekte een bijzonder patroon in de data: “Kasten die de winter ingingen op hun eigen honing ondervonden 30% meer sterfte dan die op suiker. Is er mogelijk iets mis met de honing?”
Ze heeft honingmonsters laten testen op pesticiden. “Alle zes monsters, afkomstig van drie verschillende locaties met dode bijen, bevatten gemiddeld dertien verschillende pesticiden. In totaal werden 35 verschillende pesticiden ontdekt, waarvan elf verboden in Nederland vanwege hun giftigheid.”
‘Moordonderzoek’
Copijn beschouwt het onderzoek als een ‘moordonderzoek’ en stelt dat de pesticiden niet van de imkers zelf komen, aangezien zij dergelijke chemicaliën niet gebruiken. “De getroffen kasten waren ook niet geplaatst in gebieden met intensieve landbouw. Het lijkt alsof er een ‘deken’ van pesticide cocktails verstopt zit in het stuifmeel van de bloemen. De exacte oorsprong is nog onbekend.”
“We hebben de stoffen gevonden, maar niet hun bron. We hebben veel meer monsters nodig. In de provincie Utrecht, waar ik woon, is het sterftecijfer veel hoger dan in andere regio’s. Waarom dat zo is? Er is zoveel dat we nog niet weten. Het is cruciaal dat we doorgaan met onafhankelijke studies. Dit is een serieuze aangelegenheid; 85 procent van alle planten wordt bevrucht door bijen. We moeten allemaal bezorgd zijn omdat dit onze voedselvoorziening beïnvloedt. Bijen zijn de zoemende kern van ons bestaan op deze aarde.”
Te veel giftige pesticiden
Koos Biesmeijer, verbonden aan de Bee Foundation en wetenschappelijk directeur bij Naturalis, evenals professor Natuurlijk Kapitaal aan de Universiteit Leiden, wijst op de problemen. “Zorgen voor honingbijen in Nederland is momenteel een grote uitdaging, omdat we niet goed voor ons landschap zorgen,” hij zegt.
“Er zijn nu ontelbare pesticiden in de grond en in het water aanwezig. De overheid heeft echter beslist de licentie voor het agrochemische gif glyfosaat met nog eens tien jaar te verlengen in plaats van zich met dit probleem te manifesteren.”
‘Nog erger voor de wilde bij’
“De toestand voor wilde bijen is ook verontrustend,” merkt Biesmeijer op. “Van de 360 soorten wilde bijen is al 55 procent bijna of helemaal uitgestorven.”
“Voor wilde bijen is het zelfs nog lastiger dan voor honingbijen, omdat zij geen imker hebben. Veel wilde bijen leven alleen en zijn daardoor extra kwetsbaar. Zonder voldoende voedsel, of bij andere problemen, zijn ze gedoemd te sterven.”
Biologische melk
Maar individuen kunnen wel degelijk een verschil maken, volgens Biesmeijer. “Bijen hebben kleine havens nodig waar ze kunnen herstellen en nestelen. Deze havens kunnen wij makkelijk in onze eigen tuin aanleggen door het planten van inheemse bloemen,” hij adviseert.
“Maar ook door bijvoorbeeld biologische melk te kopen. Dit stimuleert 50% meer biodiversiteit omdat je landschap koopt met kruiden, bloemen, en bijen. Als je voor conventionele melk kiest, dan steun je een monocultuur.”
‘Veel tuinen zijn te netjes’
Kees Verhips van Imkerij De Werkbij hoopt ook dat mensen in actie komen. “Veel tuinen zijn te schoon, mensen vind al dat groen maar eng. Dan blazen ze de tuin schoon met een bladblazer. Als je goed luistert, kun je de wormen horen huilen. Er is geen voeding in die tuinen,”
“Geen inheemse bloemen betekent geen voedsel voor de inheemse wilde bijen. Daardoor worden deze dieren verdreven en sterven ze. Zorg dus voor een bij-vriendelijke tuin. Het is essentieel om de zomerpopulaties in topvorm te houden om wintersterfte te voorkomen. We dragen hier allen een verantwoordelijkheid.”
Bron: Eén Vandaag
